Yüz felci (Fasyal paralizi) nedir?

Yüz Siniri

Yüz siniri, motor (hareket verici), duyu ve parasempatik lifler bulunduran bir sinirdir. Yüz felci (fasiyal paralizi) hastalarında görülen klinik bulgular, yüz siniri fonksiyonunun bozulmasıyla ilgilidir.

Yüz Felci Hastalarında Değerlendirme

Felcin ne kadar süre içerisinde geliştiği, ani başlangıçlı ya da ilerleyici olması, birlikte bulunan başka belirtiler, daha önce de olup olmadığı, ailede başka bir bireyde olup olmadığının sorgulanması önemlidir. Enfeksiyonlar, travma, kulak cerrahisi ve geçirilen hastalıklar da bilinmelidir.

Yüz Felci Hastalarında Muayene

Tam bir kulak, burun, boğaz, baş-boyun ve nörolojik muayene yapılmalıdır. Buna ek olarak yüz sinirinin hareket verici (motor) işlevi tam olarak değerlendirilmelidir. Sinir tutulumunun derecesini standardize etmek için genellikle House-Brackmann evrelendirme sistemi kullanılır. Bu evrelemeye göre tedavi planı ve prognoz hakkında bilgi edinilebilir, tedavi öncesi, sırası ve sonrası dönemde karşılaştırma yapılabilir. Felcin merkezi (santral) sinir sisteminden mi, ya da periferik kaynaklı mı olduğunun anlaşılması tedavi planı açısından çok önemlidir. Merkezi tek taraflı yüz felci genellikle yüzün alt kısmını tutar, çünkü yüzün üst kısmının sinir ile uyarılması her iki beyin yarısından çaprazlanmış ve çaprazlanmamış liflerce sağlanır. Periferik sinir lezyonları ise yüzün hem üst, hem de alt tarafını tutar. Ek olarak yüzün aynı tarafında gözyaşı, tat ve tükürük fonksiyonlarının salim olması, santral bir lezyonu düşündürür.

Yüz Felci Hastalarında Değerlendirme Testleri

Yüz felci hastalarında lezyonun yerini ve tutulumun şiddetini belirlemek için kullanılan testlerin bazıları şunlardır:

• Schirmer Gözyaşı Testi
• Tat Testi
• Tükürük Sekresyonu Muayenesi
• Stapes Refleksi
• Odyometrik Testler (İşitme Testleri)
• Vestibüler Testler (Denge Testleri)
• Bilgisayarlı Tomografi ve Manyetik Rezonans Görüntüleme
• Elektrofizyolojik Testler: Sinir Eksitabilite Testi, Maksimal Stimülasyon Testi, Elektronörografi, Elektromiyografi, Antidromik Potansiyeller, Manyetik Stimülasyon

Yüz Felcinin Nedenleri Hakkında Kısa Notlar

• Yüz felcinin en sık nedeni, Bell paralizisi olarak da bilinen idiyopatik yüz felcidir.
• En çok yüz felcine yol açan neden, viral enfeksiyonlardır. Diğer en sık nedenler arasında Lyme hastalığı, travmalar, cerrahi sonrası olgular, iyi ve kötü huylu tümörler sayılabilir.
• En belirgin patoloji, ödem nedeniyle sinirin Fallop kanalı içinde sıkışmasıdır.
• Hastaların büyük çoğunluğunda hızlı başlangıç ve gelişim gözlenir ( 48 saatten kısa sürede).
• Yüz felci diğer kafa sinirlerini (kranial sinirler) de ( özellikle V-X kranial sinirler) etkileyen akut sinir hastalıklarıyla birlikte gelişebilir.
• İdiyopatik hastaların % 80-90’ında tam düzelme görülür.
• Travmatik hasar, fasiyal sinir paralizisinin idiyopatik formunun arkasından en önemli nedenidir. Bu travma, dışarıdan (eksternal) travma ya da cerrahi travma şeklinde olabilir.
• Eksternal travma sonucu oluşan fasiyal paraliziler, genellikle temporal kemik kırıkları ile birlikte görülür.
• Kulağı etkileyen kronik enfeksiyonlar ve baş-boyun tümörleri de fasiyal sinir paralizisiyle sonuçlanabilir.
• Aynı anda olan iki taraflı fasiyal paralizi, merkezi, genel bir sinir sistemi hastalığının göstergesi olabilir. İki taraflı fasiyal paralizinin en sık nedenleri Lyme hastalığı, Möbius sendromu, Tip 2 Nörofibromatozis, başta hemanjiyom olmak üzere beyin sapı tümörleri, bilateral temporal kemik kırıkları ve Guillain Barre sendromudur.
• Bell paralizisi hastalarının yaklaşık %60’ında viral üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileri, yüzde veya boyunda ağrı veya uyuşma, tat duyusunda bozulma, seslere karşı hassasiyet artışı gibi ek belirtiler gözlenebilir.

Yüz Felci Hastalarına Basit, Kolay Uygulanabilir Öneriler

• Fasial paralizili hastalarda yüzün sıcak tutulması, hafif masaj yapılması, sakız çiğneme ve yüz egzersizleri kasların tonusunun aktif tutulmasına yardımcı olur.
• Gözde tam kapanamama olan hastalarda keratit oluşmasını engellemek amacıyla göz bakımı yapılmalıdır. Bu amaçla gündüz yapay gözyaşı damlaları, gece ise antibiyotikli kremler kullanılabilir.

Yüz Felcinde Tedavi

Yüz felci hastalarında tedavi tamamen nedene yönelik olarak ve hastanın sistemik durumu dikkate alınarak, her hasta için özgün olarak planlanır. Erken dönemde tedavi için ilaç tedavilerinin yanı sıra, ihtiyaç duyulan hallerde cerrahi tedavi de uygulanabilir. Uzun süreli yüz felci hastalarında fasiyal plastik tedavi yöntemleri ile cerrahiler gerekli olabilir.