Uyku Bozuklukları

Uyku Bozuklukları ve Uyku Fizyolojisi

Amerikan Ulusal Uyku Bozuklukları Araştırma Komisyonu, erişkinlerin ortalama %20’sinin uzun süreli uyku bozukluklarından, bir diğer %10’luk kısmının ise geçici uyku bozukluklarından etkilendiğini ifade etmektedir. Her yıl uyku bozukluklarına ikincil trafik kazalarında birçok ölüm yaralanma rapor edilmektedir. Uykuyla ilgili değişik rahatsızlıkların önemli bir bölümünü solunumla ilişkili uyku bozuklukları oluşturmaktadır. Bu kısa makalede uyku fizyolojisinden kısaca bahsedeceğiz.

Uyku Fizyolojisi

Uyku, kendisini dış uyaranlara karşı azalmış farkındalık ve azalmış cevap verme ile gösteren, geri dönüşümlü, fizyolojik ve davranışsal bir durumdur. Normal uyku yapısı başlıca iki bölümden oluşur. Bunlardan birincisi olan NREM (non-rapid eye movements — hızlı olmayan göz hareketleri) uykusu, uykunun %75-80’ini kapsamaktadır ve dört ayrı evreden oluşmaktadır (evre I-IV). İkincisi ise REM (rapid eye movements – hızlı göz hareketleri) uykusu ise uykunun %20-25’ini kapsar ve iki evreden oluşur. Normal erişkin bireylerde bu iki uyku bölümü, ortalama 90-120 dakika süren düzenli döngüler halinde gece boyunca tekrar eder.

NonREM UYKUSU

Normal erişkin bireylerde uykuya geçiş dönemi olarak düşünülen Evre I uyku, tüm uykunun %2-5’ini kapsamaktadır. Elektroensefalogramda (EEG‘de) theta dalgalarında artış ve alfa dalgalarında azalma ile karakterizedir. Evre I uyku aynı zamanda uyanıklığın ve kas tonusunun belirgin bir şekilde azalması ile de karakterizedir. Evre II uyku tüm uykunun %45-55’ini kapsar; EEG’de K-komplekslerinin ve iğciklerin (spindle) ortaya çıkmasının yanı sıra kas tonusunda ve çevreden haberdar olmada azalma ile karakterizedir. Evre III ve Evre IV uyku, derin uyku olarak adlandırılır. Bu iki uyku dönemi genellikle gecenin ilk üçte birinde ortaya çıkar. Derin uykunun başlıca göstergesi EEG’de delta dalgalarının çokluğudur. Evre III uyku tüm uykunun %3-8’ini, evre IV uyku ise tüm uykunun %10-15’ini oluşturur. Genel olarak derin uykunun en dinlendirici bölüm olduğu düşünülmektedir. Derin uykunun toplam uyku süresi içindeki oranı ilerleyen yaşla birlikte giderek azalmaktadır.

REM Uykusu

Uykunun geri kalan kısmı, tonik ve fazik evrelere ayrılan REM uykusundan oluşmaktadır. Tonik evrede EEG düzenli olmayan bir hale gelir ve kaslar gevşer. REM uykusunun fazik evresi ise hızlı göz hareketleri yanı sıra düzensiz kardiyak ve solunumsal modellerle de karakterizedir.