Alerjik Rinit Tedavisi

Alerjik Rinit Nedir?

Alerjik rinit, bağışıklık sisteminin çevresel alerjenlere karşı aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkan, burun ve solunum yollarını etkileyen bir rahatsızlıktır. Halk arasında "saman nezlesi" olarak da bilinen bu durum genellikle polen, toz akarları, hayvan tüyleri veya küf gibi tetikleyicilerle temas edildiğinde meydana gelir.

Bu rahatsızlık, iki ana türde görülebilir: mevsimsel alerjik rinit ve yıl boyu süren alerjik rinit. Mevsimsel görünen alerjik rinit genellikle ilkbahar ve yaz aylarında polenler nedeniyle insanları rahatsız etmektedir. Yıl boyu süren alerjik rinit ise çoğunlukla toz akarları veya evcil hayvan alerjenleri gibi sürekli maruz kalınan faktörlerden kaynaklanır.

Alerjik rinit bazı belirtiler göstererek kişilerin günlük yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Bunlar arasında en sık görülenler olarak burun akıntısı, burun içi ve çevresinde kaşıntı, hapşırma gözlerde sulanma, burun tıkanıklığı, nefes almanın zorlaşması sayılabilir.

Modern tıp sayesinde, alerjik rinitin yönetimi ve tedavisi için çeşitli etkili yöntemler bulunmaktadır. Ancak, tedaviye başlamadan önce hastalığın nedenlerini ve belirtilerini iyi anlamak oldukça önemlidir.

Alerjik Rinit Tanısı Nasıl Konulur?

Alerjik rinit tanısı, hastanın belirtileri ve geçmiş şikâyetleri dikkate alınarak, uzman bir doktor tarafından çeşitli muayeneler ve değerlendirmelerle konulur. Öncelikle doktor hastanın ne tarz belirtiler gösterdiğini, belirtilerin hangi dönemlerde yoğunlaştığını, belirtileri nelerin tetiklediğini ya da arttırdığını, ailede alerji öyküsü olup olmadığını, daha önce sıklıkla kullanılan bir ilacın ya da geçirilmiş bir cerrahinin olup olmadığını sorgular. Fiziksel ve endoskopik muayenede burun mukozasında ödem, burun etlerinde (konka) şişlik ya da renk değişikliği, burun içerisinde akıntı, sinüs ağızlarından salgılar, gözlerde sulanma, kaşıntı hissi ve ciltte kızarıklık ya da döküntü olup olmadığı gibi alerji ile ilişkilendirilebilecek bulguların varlığı kontrol edilir.

Cilt alerji testi, alerjik rinit tanısında kullanılan yöntemlerden birisidir. Hastanın ön koluna veya sırtına, çeşitli alerjenlerin (polen, toz, hayvan tüyü, küf vb.) çok düşük konsantrasyonda olanları uygulanır. Uygulama yapılan bölgelerde 15-20 dakika içerisinde kızarıklık veya kabarma olup olmadığı gözlemlenir. Pozitif reaksiyon gösteren alerjenler, hastanın duyarlı olduğu tetikleyicileri belirler. Benzer şekilde sadece kan alınarak kanda da alerji testi yapılabilir. Bu durumda alerjenlere karşı olan duyarlılık rakamsal olarak ortaya koyulabilir.

Alerjik Rinit Nasıl Tedavi Edilir?

Alerjik rinit tedavisinde ilaçlar ve çevresel önlemler, belirtileri kontrol etme konusunda yardımcı olur. Tedavinin ilk adımı, alerjiye neden olan maddelerden uzak durmaktır. İlaç tedavisi, alerjik rinitin belirtilerini hafifletmek için en sık kullanılan yöntemdir. İlaçlar doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Tabletler, burun spreyleri, şuruplar şeklinde farklı formlarda ilaçlar önerilebilir. Bu ilaçlar; alerjiye neden olan salgıları engelleyebilir, burun akıntısını, hapşırmayı ve kaşıntıyı rahatlatabilir, burun tıkanıklığını azaltabilir.

İlaç tedavisini destekleyen ve belirtilerin şiddetini azaltan en önemli yöntem, çevresel önlemler almaktır. Mevsimsel alerjisi olanlar için polen yoğunluğunun yüksek olduğu sabah saatlerinde dışarı çıkmamak ve pencereleri kapalı tutmak önerilir. Toz akarlarını önlemek için yatak örtüleri ve perdeler sık sık yıkanmalı, toz tutmayan ev eşyalarının kullanılmasına özen gösterilmelidir. Evcil hayvanlara karşı alerjisi olanlar, hayvanlarla teması sınırlamalıdır. Nem kontrolü ile küf oluşumu engellenmelidir.

İmmünoterapi, alerjik rinit tedavisinde etkili ve uzun vadeli bir yöntem olabilir. Bu tedavi, hastanın duyarlı olduğu alerjenlere karşı bağışıklık sistemini alıştırmayı amaçlar. Alerjenler, düşük dozlardan başlayarak hastaya enjekte edilir veya dil altı tabletler şeklinde verilir. Süreç 3-5 yıl arasında sürebilir. Düzenli uygulama ile belirtiler büyük ölçüde hafifletilir.

Alerjik Riniti Olanlara Temel Öneriler

Alerjik rinit, yaşam kalitesini düşüren bir durum olsa da, doğru önlemlerle belirtiler kontrol altına alınabilir.

• Polen yoğunluğunun yüksek olduğu sabah saatlerinde dışarı çıkmaktan kaçının. Pencereleri kapalı tutarak eve polen girmesini önleyin. Dışarıdan geldikten sonra kıyafetlerinizi değiştirin ve duş alın.
• Yatak ve yastık kılıflarını haftada bir kez sıcak suda yıkayın. Toz tutmayan, kolay temizlenebilen eşyalar tercih edin. Halı, perde ve pelüş oyuncak gibi toz tutan eşyaları evinizde minimumda tutun.
• Nemli ortamlardan kaçının ve banyoda oluşan küfleri düzenli olarak temizleyin. Evinizi düzenli olarak havalandırın ve nem giderici cihazlar kullanın. HEPA filtreli hava temizleyiciler, havadaki alerjenleri filtreler ve solunum belirtilerinizin azalmasını sağlayabilir.
• Tuzlu su spreylerini sıklıkla kullanın. Deniz suyu ya da okyanus suyu spreyi olarak da adlandırılan bu spreyler ilaç değeri taşımaz. Sık kullanmanızda bir sakınca yoktur. Sık burun temizliği ve tuzlu su spreyleri kullanımı ile burun içerisindeki alerjenler temizlenir, burun tıkanıklığı ve ödem azalır. Zencefil, papatya veya nane çayı gibi bitkisel içecekler, solunum yolunuzda rahatlık sağlayabilir. Bu gibi bitki çaylarından günde ikiden fazla içmeniz önerilmez. Bağırsak sağlığını destekleyen probiyotikler, alerjik reaksiyonları azaltabilir.

Alerjik rinit kronik bir durum olduğundan, düzenli doktor kontrolleri ile tedavi planınızı güncel tutmaya özen göstermelisiniz. Burun içerisinde mekanik bir tıkanıklık yaratan burun içi septumun eğriliği, burun eti büyümesi (konka hipertrofisi), kronik sinüzit, nazal polip ya da geniz eti (adenoid vejetasyon) gibi durumlarda ise yukarıdaki önlemelere ek olarak cerrahi tedaviler yüz güldürücü sonuçlar sağlar.